یکی از امتیازات امام دهمکه جلوه های آن بر اساس مشاهدات اصحاب امام علیه السلام در زندگانی آن حضرت وجود دارد، آگاهی کامل از همه ی زبان های معاصر خویش است.

امام هادی علیه السلام مثلسایر امامان بر همه ی زبانهای دنیا تسلط کامل داشته اند. امام در گفتگویی با عموم مردم، سخنان هر انسانی با هر زبانی را به درستی متوجه شده و بدون نیاز به مترجم پاسخ او را به زبان خودش داده اند. در اینجا تنها تعدادی از این گفتگوهای آن امام بزرگوار برای روشن شدن این حقیقت بیان می شود...

هفتاد و سه زبان

مرحوم قطب الدّین راوندى و ابوحمزه طوسى به نقل از ابوهاشم جعفرى حکایت می کند:

روزى از روزها به محضر مبارک حضرت ابوالحسن هادى صلوات اللّه علیه وارد شدم و پس از عرض سلام نشستم .

پس از گذشت لحظاتى ، حضرت با من به زبان هندى صحبت فرمود؛ ولى من نتوانستم پاسخ فرمایشات وى را بدهم، چون به زبان هندى آشنا نبودم .

درهمین اثناء، متوجّه شدم که ظرفى پُر از سنگ ریزه در کنار امام علیه السلامقرار دارد، حضرت یکى از آن ریگ ها را برداشت و درون دهان مبارکش نهاد و آنرا مقدارى مکید و سپس همان ریگ را به من عطا نمود و فرمود داخل دهان خود بگذار.

دستورحضرت ، آن ریگ را داخل دهان خود نهادم و قبل از آن که از محضر شریف آن حضرت مرخّص شوم ، حالتى را در خود احساس کردم ، مثل این که مى توانم غیر ازعربى هم سخن بگویم و در همان موقع به هفتاد و سه زبان ، سخن گفتن را فرا گرفتم که یکى از آن ها زبان هندى بود.

الخرایجو الجرائح، ج 2، ص 673، ح 3؛ الثّاقب فى المناقب ، ص 532، ح 467؛ بحارالانوار، ج 50، ص 138، ح 32؛ مناقب ابن شهر آشوب ، ج 4، ص 409.

زبان فارسی و اسلاوی

«علی بن مهزیار» گفتهاست: به محضر امام علی النقی علیه السلام شرفیاب شدم و امام به فارسی با من سخن گفتند. روزی غلام خود را خدمت امام فرستادم.  اوکه سقلابی بود، در هنگام بازگشت بسیار شگفت زده بود، پرسیدم: چه خبر شده است؟

گفت:چگونه شگفت زده نشوم! امام هادی علیه السلام پیوسته به زبان سقلابی ( اسلاوی) همانند یکی از خود ما سخن می گفت، به گونه ای که تصور کردم او سقلابی است و در آنجا بزرگ شده است.

همان، ج 50، ص 130؛ بصائرالدرجات، صص 249-333.

ابوهاشم جعفری نیز گفته است من با متطیب در محضر امام علی بن محمد النقی علیه السلام به فارسیسخن گفتم. امام روی به من نموده و با تبسم فرمود:

گمان می کنی غیر از تو کسی فارسی را به خوبی نمی داند؟

متطیب به امام عرض کرد: جانم فدای شما باد! شما فارسی را خوب می دانید؟

امام پاسخ دادند: آری.

بحارالانوار، ج50، صص 136-137.

وی همچنین گفته است:  درمحضر امام هادی علیه السلام بودم، غلامی در خدمت امام بود. من با او فارسی سخن گفتم و او نفهمید. امام سخنم را به عربی برگرداندهو به اطلاع او رساندند.

همان، ج50، ص137؛ بصائرالدرجات، ص338.

تکلم به زبان ترکی

ابوهاشم جعفری گفته است: درمدینه، امام علی النقی علیه السلام با «بغا» از نگهبانان متوکل عباسی که ترک زبان بود، به ترکی سخن گفتند. وی از اسب پیاده شد و جای اثر پای اسبامام را بوسید. او را قسم داده و خواستم از سخنان امام به من خبر دهد.

بغا پرسید: هذا نبیّ؟ این شخص پیامبر است؟

گفتم: پیامبر نیست...

گفت: او مرا با نامی که در سرزمین های ترک نشین در کودکی صدا می زدند و هیچ کس تا امروز از آن خبر نداشت صدا زد!

بحارالانوار، ج 50، ص 124.